#6 - Mỹ và Iran: Đánh giá xác suất hành động quân sự trong tháng 7
June 19, 2025
Căng thẳng giữa Mỹ và Iran đang tiến rất gần đến một bước ngoặt nguy hiểm. Bắt đầu từ đầu tháng 6/2025, chương trình hạt nhân của Iran trở thành tâm điểm của cuộc khủng hoảng khu vực khi Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) công bố Iran đã chính thức vi phạm nghĩa vụ không phổ biến vũ khí hạt nhân — lần đầu tiên kể từ năm 2005.
Các đánh giá kỹ thuật cho thấy Tehran hiện có thể chuyển lượng uranium đã làm giàu 60% thành nhiên liệu đủ để chế tạo chín đầu đạn hạt nhân chỉ trong vòng ba tuần. Đây là thời điểm "breakout" ngắn chưa từng có — làm dấy lên lo ngại về một hành động quân sự mang tính ngăn chặn sớm (preventive strike) từ phía Mỹ.
Israel phản ứng tức thì bằng chiến dịch không kích quy mô lớn (Operation Rising Lion) nhằm vào các cơ sở hạt nhân, căn cứ quân sự và chỉ huy cấp cao của Iran. Trong bối cảnh đó, câu hỏi được đặt ra là:
“Xác suất Hoa Kỳ tiến hành một cuộc tấn công giới hạn vào lãnh thổ Iran
trước 23:59 UTC ngày 19 tháng 7 năm 2025 là bao nhiêu?”
Nhận định của ASF
Các chuyên gia của ASF đưa ra dự báo xác suất là 25%. Đây là một con số không hề nhỏ, khi mà xác suất nền trong lịch sử chỉ dao động 2–4%. Dự báo này dựa trên việc tổng hợp nhiều tín hiệu từ các bên liên quan, được phân tích từ góc độ chính trị, quân sự, ngoại giao và dư luận. Dưới đây là những yếu tố chính đang đẩy khả năng Mỹ ra tay lên cao hơn:
Tổng thống Trump đã phê duyệt kế hoạch tấn công Iran, bao gồm phương án không kích cơ sở Fordo – một trung tâm hạt nhân nằm sâu dưới lòng đất. Dù chưa đưa ra mệnh lệnh cuối cùng, Trump đã đặt ra hạn chót hai tuần để Iran thay đổi thái độ, tạo áp lực rõ rệt lên tiến trình ngoại giao.
Bộ Quốc phòng Mỹ đã hoàn tất chuẩn bị quân sự ở mức chưa từng có: hai nhóm tàu sân bay (USS Carl Vinson và USS Nimitz) cùng lúc hiện diện tại Trung Đông; 30+ máy bay tiếp dầu đã được triển khai; và đặc biệt, sáu máy bay ném bom tàng hình B-2 có khả năng mang bom xuyên boongke đang ở Diego Garcia – trong tầm bắn tới các mục tiêu hạt nhân của Iran.
Iran tiếp tục làm giàu uranium ở mức 60% với tốc độ nhanh, và hiện có đủ nguyên liệu để chế tạo nhiều đầu đạn hạt nhân nếu vượt mốc kỹ thuật còn lại. Đây là yếu tố tạo cơ sở pháp lý và chiến lược cho một cuộc tấn công ngăn chặn.
Chiến dịch của Israel vô hình trung gây áp lực lên Mỹ: Israel có thể tấn công các mục tiêu thông thường, nhưng với các cơ sở hạt nhân như Fordo, Mỹ là nước duy nhất có vũ khí đủ khả năng phá hủy. Sự phối hợp hoặc “tiếp sức” từ phía Mỹ có thể là điều tất yếu nếu căng thẳng không hạ nhiệt.
Mỹ vẫn duy trì các kênh ngoại giao ngầm với Iran, thông qua đặc phái viên Steve Witkoff. Nhưng dấu hiệu cho thấy các cuộc tiếp xúc này đang không tạo được đột phá nào rõ rệt.
Dư luận và chính trường Mỹ chia rẽ mạnh mẽ: 45% người dân phản đối không kích Iran (so với 25% ủng hộ), trong khi Quốc hội bắt đầu có các động thái kiềm chế quyền lực chiến tranh của Tổng thống. Tuy vậy, vẫn có 57% dân Mỹ ủng hộ chiến dịch của Israel – điều có thể gián tiếp mở đường cho hành động phối hợp.
Tất cả những yếu tố trên – từ lãnh đạo, quân sự đến pháp lý và chính trị – hội tụ để tạo nên môi trường rủi ro cao gấp nhiều lần so với mức nền. Mô hình định lượng của nhóm phân tích ASF, với hệ số nhạy cảm cao, đưa ra con số khoảng 25% xác suất Mỹ sẽ tấn công Iran trước ngày 19/7/2025.
Điều đó có ý nghĩa gì?
Đây không phải kịch bản chắc chắn, nhưng là một khả năng thực tế, cần được tính đến nghiêm túc. Một trong bốn khả năng là xác suất cao trong thế giới địa chính trị, đặc biệt với những sự kiện có ảnh hưởng toàn cầu như chiến tranh Trung Đông.
Với thị trường năng lượng, tài chính và vận tải toàn cầu, đây là tín hiệu cảnh báo. Chỉ một diễn biến nhỏ cũng có thể làm thay đổi kỳ vọng thị trường, đặc biệt nếu có dấu hiệu Trump ra lệnh hoặc quân đội Mỹ tiến hành động thái bất thường.
Với các doanh nghiệp và tổ chức chính sách, kịch bản này yêu cầu có phương án phản ứng nhanh – từ dự trữ năng lượng, điều chỉnh chuỗi cung ứng đến kịch bản an ninh mạng và quốc phòng.
Những sự kiện cần theo dõi
Một số sự kiện nếu xảy ra sẽ ngay lập tức thay đổi cục diện:
Tăng xác suất (trên 40%) nếu:
Iran tấn công gây thương vong cho lính hoặc công dân Mỹ.
Trump ra lệnh đặt B-2 vào trạng thái “sẵn sàng cất cánh” công khai.
Israel tấn công Fordo với hỗ trợ từ Mỹ.
Giảm xác suất (xuống dưới 20%) nếu:
Mỹ và Iran đạt được đồng thuận trong đàm phán hậu trường.
Trump công khai tuyên bố chỉ theo đuổi giải pháp phi quân sự.
Quốc hội Mỹ thông qua nghị quyết hạn chế hành động quân sự đơn phương.
Mỹ chưa chắc đã tấn công Iran – nhưng tất cả các điều kiện để làm điều đó đang dần hình thành. Với xác suất lên tới 25%, đây không còn là tình huống giả định, mà là một kịch bản có khả năng xảy ra cao gấp nhiều lần so với bình thường. Trong tháng tới, mọi động thái từ Nhà Trắng hay Tehran đều có thể trở thành “giọt nước tràn ly”.
